یادداشتی بر کتاب ظهور و سقوط سلطنت پهلوی

یادداشت های آرشیوی

نگاشته شده در تاریخ 20 / 1387

بسم الله المذل

فسیروا فی الارض فنظروا کیف کان عاقبه المکذبین ...

در طول مطالعه ی کتاب ظهور و سقوط سلطنت پهلوی و بعد از اتمام آن نکاتی چند نظرم را جلب کرد که ذکر آنها را در اینجا خالی از لطف ندیدم :

1. فردوست در خاطرات خود در جلد اول کتاب میکوشد خود را تبرئه کند و مسئولیت تمام اعمال انجام شده در حوزه ی فعالیت خود را متوجه شخص محمد رضا کند و خود را فردی بیگناه نشان دهد که توجه به این نکته غفلت از نقش این ارتشبد را که در راس مهم ترین سازمانهای اطلاعاتی رژیم سابق قرار داشته منتفی میسازد .

2. توجه به خاستگاه اجتماعی و طبقاتی فردوست و جایگاه وی در نظام دیوانسالاری حکومت پهلوی به درک بهتر نوع نگاه وی به حوادث،رویدادها،افراد و ... کمک میکند .

3. مطالعه ی خاطرات فردوست هرچند بسیار مفید و لازم میباشد اما بهیچ وجه کافی نبوده و برای فهم هرچه کامل تر وضعیت رژیم سابق تورق در دیگر کتب از این دست (خاطرات) و همچنین تحلیل های ارائه شده از سوی متفکرین داخلی وخارجی راجع به انقلاب و سلطنت پهلوی و اسناد و مدارک سرویس های جاسوسی ساواک ، سیا و ... لازم میباشد .

4. نقش پررنگ و موثر سرویس های جاسوسی غرب در نظام تصمیم سازی در قبل از انقلاب که در جای جای کتاب به چشم میخورد از دیگر نکات در خور توجه است .

5. بخش انتهایی خاطرات فردوست که به حوادث بعد از انقلاب خصوصا سالهای حاکمیت دولت موقت میپردازد از جهت روشن شدن بسیاری از مسائل و مواضع اتخاذ شده از سوی اشخاص در آن سالها بسیاز حائز اهمیت است .

6. جلد 2 تماما حاصل تحقیقات پژوهشگر برجسته معاصر عبدالله شهبازی میباشد که در حقیقت مصاحبه گر فردوست و ویراستار خاطرات وی نیز خود اوست که نوع نگاه او از دریچه ی اسناد سازمانهای اطلاعاتی جالب و بدیع است .

7. فصل بندی کتاب به تفکیک رجال و شخصیت های رژیم پهلوی هم رجوع به مطالب در ارتباط با آنها را آسان ساخته و هم راه را برای دیگر محقیقن در این حوزه هموارتر نموده است .

8. تاکید فراوان و گاه آمیخته با اغراق مولف بر نقش ریپورتر ها در ساختار تصمیم گیری دول غربی و همچنین شخص پادشاه بعضا باعث کم رنگ نشان دادن تاثیر فراوان دیگر عناصر و عوامل میشود که مطالعه ی کتب دیگر در این حوزه میتواند از افتادن در این دام جلوگیری کند .

9. درج تصویر اسناد و مدارک استفاده شده در کتاب در پیوست پایانی جلد 2 استناد به محتویات کتاب را مطمئن تر کرده و صحت ادعا های مندج در متن کتاب را اثبات میرساند .

10. در مجموع کتاب ظهور و سقوط سلطنت پهلوی از جمله کتب بسیار ارزشمند و گرانسگ در نوع خود بوده و مطالعه ی آن برای هر پژوهشگر و علاقه مند به تاریخ خصوصا تاریخ معاصر لازم بوده که این جایگاه بدلیل نوع نگاه خاص و بدیع مولف و فردوست به حوادث و رویداد ها میباشد .

- قبلا از تمام عزیزانی که با ارائه ی نظرات(تفضلات) ارزشمند خود راجع به متن فوق و همچنین کتاب به بنده لطف میکنند تشکر میکنم .

والسلام علی من التبع الهدی